Lej krasowy w służbie nauki

Czasza największego radioteleskopu na świecie została zbudowana w naturalnej strukturze krasowej, jaka powstała w wyniku wypłukiwania przez wodę składników skał wapiennych i dolomitów. Na wyspie Portoryko, odkrytej przez Krzysztofa Kolumba i położonej w archipelagu Wielkich Antyli, znaleziono lej zapadliskowy o rozmiarach umożliwiających umieszczenie w nim sferoidalnej nieruchomej czaszy o średnicy 305 metrów. Fale radiowe o częstotliwościach od 1 do 10 GHz (długości fal od 3 do 30 centymetrów) odbite od nieruchomej czaszy głównej są koncentrowane na ruchomych antenach i kierowane do odbiorników. Dzięki takiej konstrukcji możliwe jest obserwowanie obiektów będących w danej chwili nie dalej niż 40 stopni od zenitu. Ogromna powierzchnia zbierająca pozwala na detekcję słabych radioźródeł. Tu udowodniono, że sercem mgławicy Krab jest wirująca gwiazda neutronowa, tu kontynuowane są obserwacje podwójnego układu pulsarów, służącego do dokładnego testowania efektów ogólnej teorii względności, tu właśnie w roku 1990 Aleksander Wolszczan i Dale Frail odkryli pierwsze planety pozasłoneczne. Dokonali tego starą i dobrze znaną metodą analizy O-C – observatum minus calculatum. Mierzyli oni rytm impulsów wysyłanych przez pulsar PSR 1257+12 i zostali zaskoczeni jego zmianami. Sygnały to przyspieszały, to się opóźniały w stosunku do przewidywań. Zinterpretowali oni te przyspieszenia i opóźnienia jako efekt ruchu pulsara wokół środka masy, a tym drugim ciałem miała być planeta. W konsekwencji dalszych badań okazało się, że wokół gwiazdy neutronowej, bo tym w istocie jest pulsar, krążą trzy planety o masach znacznie mniejszych od masy naszego Jowisza. Niestety warunki na nich panujące zdają się całkowicie wykluczać możliwość istnienia tam życia w dających się wyobrazić formach. Odkrycie zostało ogłoszone w styczniu 1992 roku.

Arecibo_Observatory

 

 

 

 

 

 

 

 

Na satelitarnym zdjęciu czasza radioteleskopu odcina się białą plamką od zieleni lasów.

Dodaj komentarz