Sobota to dobry dzień na wycieczkę, a jeżeli jeszcze dopisze słoneczko to dzień jest wręcz idealny. Tak właśnie było dwunastego marca 2022 roku, kiedy to w grupie szesnastu osób odwiedziliśmy Obserwatorium Astronomiczne Uniwersytetu Jagiellońskiego na Forcie Skała. Obejrzeliśmy tam z zewnątrz dwa radioteleskopy – piętnastometrowy oraz siedmiometrowy, po czym weszliśmy do kopuły teleskopu optycznego Maksutowa o średnicy zwierciadła 33 centymetry.
Radioteleskop o średnicy czaszy wynoszącej piętnaście metrów
Radioteleskop słoneczny o średnicy czaszy wynoszącej siedem metrów
Wewnątrz kopuły teleskopu Maksutowa
Po wyjściu z Maksutowa spacerkiem powędrowaliśmy ścieżką obok kopuły historycznego teleskopu Grubb – historię jego odnowienia przeczytacie tutaj – aby przed kopułą mieszczącą największy, bo pięćdziesięciocentymetrowy teleskop optyczny typu Cassegraina wysłuchać opowieści Karoliny Jarosik, która właśnie tym teleskopem przez kilka bieżących nocy wykonywała obserwacje zmian jasności wybranych gwiazd.
Karolina pomimo niewyspania opowiada o swojej całonocnej pracy przy użyciu teleskopu Cassegraina
Tak oto wygląda jeden z wyników obserwacji, prowadzonych w nocy z piątku na sobotę. Na osi poziomej jest czas – cała obserwacja obejmuje dwie i pół godziny, na osi pionowej są zmiany jasności, ta największa to niecałe pół magnitudo
Tuż obok pięćdziesiątki, na dachu fortu, stoi niewielka czasza, będąca częścią radioteleskopu dostępnego dla uczniów.
Czasza radioteleskopu uczniowskiego
Poprzez stronę Radio-Hou można uzyskać dostęp do tego narzędzia po uprzednim utworzeniu konta użytkownika. Przy jego pomocy da się zmierzyć prędkości obłoków wodoru neutralnego w ramionach spiralnych Drogi Mlecznej, co z kolei pozwala na oszacowanie ilości ciemnej materii – o reszcie możemy porozmawiać na zajęciach.
Po spacerze zagłębiliśmy się w fortowe kazamaty, odwiedzając jedną z dwóch kaponier. Ze strzelnic w nich umieszczonych załoga broniła fortu w razie wdarcia się wroga do głębokiej, wykutej w wapiennej skale fosy.
Fosa broniąca dostępu do Fortu
W podziemnych korytarzach znajduje się niewielka ekspozycja dokumentująca zarówno wojenną przeszłość samej budowli, jak też jej historię jako placówki badawczej. Całość urządza Bartek Dębski.
Nieużywane już okulary do teleskopów
Całą wycieczkę zwieńczyło zbiorowe zdjęcie uczestników przed budynkiem Rotundy – tym samym, który zagrał ważną rolę w portfolio Karoliny – zobaczycie je na wystawie w MOA. Nasze zdjęcie, jak też niemal wszystkie pozostałe, wykonał Piotrek Połomski, i dlatego też na nim jego nie ma – brakło statywu.
Uczestnicy wycieczki do Fortu Skała
Wszystko co zaplanowaliśmy, udało się nam nadzwyczajnie i wycieczka została zakończona o godzinie 13 przed budynkiem MOA.
W imieniu organizatora oraz uczestników wyrażam podziękowanie Radzie Rodziców przy MOA za sfinansowanie całej wycieczki.
Następny wyjazd, jak już zapowiadałem, odbędzie się w kwietniu do Obserwatorium na Lubomirze – od poniedziałku, 14 marca można nauczycielom zgłaszać wstępnie chęć uczestnictwa.