332 rocznica bitwy pod Wiedniem

Jakkolwiek by nie oceniać znaczenia Odsieczy Wiedeńskiej dla polskiej racji stanu, jest ona świadectwem aktywnej obecności Polski w Europie. Z okazji rocznicy przytaczam in extenso mój wpis na ten temat sprzed dwóch lat z oficjalnej strony MOA.

Gwiazdozbiór Tarcza Sobieskiego

„Błyszczy pomiędzy gwiazdami hemisfery południowej tarcz Jana Sobieskiego, pogromcy Turków pod Wiedniem. Zawiesił ją tam Heweliusz na gromadzie gwiazd stałych, przez siebie odkrytych.” Tak pisał Karol Libelt, powstaniec listopadowy, nauczyciel i filozof w połowie wieku dziewiętnastego. Obecnie mija 330 lat od militarnego rozstrzygnięcia problemu panowania nad Europą. W rezultacie zwycięstwa wojsk sprzymierzonych pod dowództwem polskiego króla Jana III Sobieskiego nad wojskami tureckimi, potęga Ottomańskiej Porty została złamana na zawsze. Żywym znakiem pamięci o tej wiktorii jest gwiazdozbiór „Tarcza”, pierwotnie „Tarcza Sobieskiego” (Scutum Sobiescianum), jaki znalazł się na niebie dzięki Janowi Heweliuszowi. Gdański astronom bowiem, zresztą przyjaciel Sobieskiego i jego protegowany, na wieść o zwycięstwie pod Wiedniem wykroił część gwiazdozbioru Orła i nazwał go imieniem władcy. Pierwszy rysunek nowego gwiazdozbioru ukazał się we wrześniu 1684 roku, niemal w rocznicę bitwy, w czasopiśmie „Acta Eruditorum”.

rys1

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Wydawane ono było w Lipsku i stanowiło najważniejsze źródło informacji naukowych na ziemiach niemieckich w latach 1682 – 1782. Na tym rysunku układ gwiazd odpowiada jeszcze spojrzeniu z powierzchni Ziemi, zaś na następnym, pochodzącym z atlasu „Firmamentum Sobiescianum”, wydanego już po śmierci Heweliusza w roku 1690, układ gwiazd odpowiada temu, jaki widać na globusie niebieskim, czyli jest odwrócony.

rys2

 

 

 

 

 

 

 

Motywem graficznym całego zarysu gwiazdozbioru był herb Janina, jakim pieczętowali się Sobiescy, z wpisanym weń chrześcijańskim krzyżem.

rys3

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Johann Doppelmayr wydał w roku 1740 „Atlas Coelestis”, w którym powtórzył rycinę Heweliusza.

rys4

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Piękny rysunek gwiazdozbioru możemy podziwiać na tarczy zegara słonecznego, jaki znajduje się na skwerze Heweliusza w Gdańsku.

DCF 1.0

 

Sam zaś gwiazdozbiór znajdziemy na letnim niebie pomiędzy Orłem, Strzelcem i Wężem na tle wyjątkowo tu jasnej Drogi Mlecznej. Przy dobrej pogodzie w noc bezksiężycową dojrzymy okiem nieuzbrojonym ponad dwadzieścia gwiazd, fotografia ujawnia ich znacznie więcej.

rys6

 

 

 

 

 

 

Zwiększając odległość ogniskową naszego aparatu, możemy zarejestrować jeszcze więcej gwiazd, z których najciekawsze opisane są w tabelce.

Nazwa Jasność Typ widmowy Uwagi
alfa Scuti – Joannina 3m85 K2III zmienna?
beta Scuti 4m22 G5II podwójna
zeta Scuti 4m66 K0III
gamma Scuti 4m67 A1IV
delta Scuti 4m7 (4m6 – 4m8) F2III cefeida krótkookresowa,
P = 4h40min,
w układzie potrójnym
theta Scuti 4m83 K1III
epsilon Scuti 4m88 G8II układ wielokrotny
R Scuti 5m4 (4m5 p- 8m2) K0I P = 140d
Struve 2325 6m gwiazda podwójna

 

Picture saved with settings embedded.

 

Na tle Tarczy Sobieskiego lub w jej pobliżu znajdziemy kilka wartych uwagi obiektów rozciągłych.

Nazwa Jasność Rodzaj Uwagi
M11 6m otwarta gromada gwiazd „Dzika kaczka”
M26 8m otwarta gromada gwiazd
NGC6625 9m otwarta gromada gwiazd
NGC6649 9m otwarta gromada gwiazd
NGC6712 8m kulista gromada gwiazd
M16 6m otwarta gromada gwiazd „Mgławica Orzeł”, gwiazdozbiór Węża
M17 6m jasna mgławica emisyjna „Mgławica Omega”, gwiazdozbiór Strzelca
M18 6m otwarta gromada gwiazd gwiazdozbiór Strzelca

 

Niektóre z tych obiektów znalazły się w kręgu zainteresowania użytkowników teleskopów Faulkesa, wśród których są także uczniowie MOA, zatem warto zobaczyć ich zdjęcia, wykonane teleskopami o dwumetrowych lustrach.

 

rys8

 

 

 

 

 

 

 

 

rys9

 

 

 

 

 

 

 

 

rys10

 

 

 

 

 

 

 

 

 

rys11

 

 

 

 

 

 

 

 

rys12

 

 

 

 

 

 

 

 

 

rys13

 

 

 

 

Dodaj komentarz